top of page

Caneuon ein Ffydd?

Ar ôl hir ddisgwyl fe ddaeth yr Eisteddfod Genedlaethol i Geredigion ac i Dregaron, gyda phawb yn edrych ymlaen at fwynhau wythnos wych o uchel ŵyl ar ôl y cyfnod blin diweddar. Bydd rhai’n teithio i Dregaron i letya yno am yr wythnos, mewn gwesty neu garafán neu babell. Bydd eraill yn mwynhau’r arlwy ar y teledu ac ar amrywiol gyfryngau eraill ein hoes.


Heddiw, ar Ddydd Sul y Steddfod, mi fydd y Maes a’r cyfryngau, fel ei gilydd, yn atseinio i sŵn a sain ein hemynau enwog. Yn y gwasanaeth boreol ac yn y gymanfa ganu draddodiadol fin nos fe fydd y gynulleidfa yn morio canu’r hen alawon a miloedd adref ar y soffa yn atseinio’r mawl.


Mae ein traddodiad emynyddol yn rhan gyfoethog iawn o’n treftadaeth ddiwylliannol, wrth gwrs. Bu canu emynau, y tu fewn a thu allan i fannau addoliad, yn nodwedd amlwg o’n hunaniaeth ddiwylliannol fel Cymry yn y canrifoedd diweddar. O ddyddiau Salmau Cân Edmwnd Prys hyd heddiw mae canu emynau’n fodd i gyfoethogi ein haddoliad a goleuo ein crefydda.


Ers dros 20 mlynedd bellach, Caneuon Ffydd (2001) yw’r casgliad a ddefnyddir gan bump o’n henwadau crefyddol i ganu mawl. Mae Emynau Catholig (2006) a Pherlau Moliant yr Undodiaid (1979) ynghyd â’r Perlau Moliant Newydd (1997) yn llai cyfarwydd i nifer ohonom efallai. Gyda’i gilydd maen nhw’n cynrychioli ystod go helaeth o arddulliau a mesurau, beirdd ac awduron. Maen nhw hefyd, wrth gwrs, yn cynrychioli rhychwant go eang o safbwyntiau athrawiaethol a diwinyddol.


Er i Ganeuon Ffydd gael ei gyhoeddi ar doriad yr unfed ganrif ar hugain, cynnyrch y 18fed a 19eg ganrif yw trwch emynau’r gyfrol. Cynnyrch diwygiadau efengylaidd y cyfnodau hynny ydyn nhw gan mwyaf. O’r herwydd mae’r emynau’n gyforiog o gyfeiriadaeth Feiblaidd sy’n ddieithr iawn i glustiau’n hoes ni. Maen nhw hefyd yn diferu o drosiadau Calfinaidd dramatig ac yn drymlwythog â chysyniadau athrawiaethol a ystyrir yn geidwadol, a hyd yn oed yn ormesol, yn ein dyddiau ni. Ond eto, eu canu a wnawn – a hynny heb fawr o gŵyn, sylw na beirniadaeth.


Na, dydyn ni ddim yn canu am ‘gannu’r Ethiop’ erbyn heddiw. Bu golygu ar ieithwedd hiliol y gorffennol. Bu rhywfaint o feddalu hefyd ar afael y batriarchaeth ar ein hemynyddiaeth, er mai prin iawn yw lleisiau menywod yng Nghaneuon Ffydd. Ond i ba raddau mae’r emynau a gennir gennym yn rheolaidd yn adlewyrchu ethos ein cyfnod a’r pynciau sydd o ddiddordeb byw i ni heddiw – yr amgylchedd, cadwraeth a llygredd, cyfiawnder cymdeithasol ac anghydraddoldeb economaidd byd-eang, cydraddoldeb yn nhermau rhywioldeb a rhywedd, amrywiaeth ieithyddol a diwylliannol? Mae gwir angen modd i gyfleu consyrn y Crist byw ynghylch y materion hyn. A pha fodd gwell na thrwy emyn.


Felly, wrth i ni ryfeddu at ddawn ac awen ein beirdd a’n llenorion yn Nhregaron yr wythnos hon a gwerthfawrogi eu cynnyrch yn y Cyfansoddiadau weddill Awst, beth am i ni geisio cael ein hysbrydoli ganddyn nhw (neu brocio eraill) i droi llaw at gynhyrchu ambell bennill ac emyn sy’n adlewyrchu pryderon, gobeithion a daliadau Cristnogion ein dydd ni, Cristnogion yr unfed ganrif ar hugain? Beth am lunio caneuon ar gyfer ein ffydd ni heddiw?

Comentarios

No se pudieron cargar los comentarios
Parece que hubo un problema técnico. Intenta volver a conectarte o actualiza la página.
bottom of page